Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
da chiesa a tre dell'opera prima
voor: 2 violen, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 747341
voor: Dwarsfluit, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 725498
Sonata no. 2
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1010536
aus: "Modo per imperare a sonare di Tromba", Frankfurt 1638
voor: Trompet (c), basso continuo [orgel]
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 4195
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 756171
from 12 Sonatas for Violin and B.c.
voor: Viool, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 740889
voor: 2 dwarsfluiten [violen]
Speelpartituur (pdf download)
Artikelnr.: 1575
Edition Schott
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 733059
Edition Schott
voor: Flöte und obligates Cembalo (Klavier)
Bladmuziek
Artikelnr.: 749341
No. 4-6
6 szonáta 2 op. 13
voor: Dwarsfluit [viool], piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 822643
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 773695
voor: Viool, piano
Artikelnr.: 1670338
Book 1
voor: Viool, klavecimbel [piano]
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 932185
Reprint
Beyond the Waves
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 1343773
voor: Altviool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 929360
voor: Klarinet (bes), piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 746560
voor: Fluit, cello, gitaar
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 1114885
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 759628
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 773480
Edition Schott
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 759683
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 930635
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 756173
transkribiert für Klarinette und Fagott
(Orig. in B für Fagott und Violoncello)
voor: Klarinet (bes), fagot
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 3441
EMB Wiener Urtext
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij (Urtext)
Artikelnr.: 850428
voor: Basklarinet
Bladmuziek
Artikelnr.: 1663265
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725015
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 734222
voor: Hobo, piano
Piano-partituur, solopartij (pdf download)
Artikelnr.: 1200
voor: Viool, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 754311
op. 8/2
voor: 2 violen, altviool, cello/contrabas, klavecimbel
Partituur
Artikelnr.: 727554
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 748965
voor: Viool, gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 779934
voor: Tasten-Instrument (Klavier, Cembalo, Orgel, Clavichord)
Bladmuziek
Artikelnr.: 726852
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 1566539
voor: Klarinet, piano [orgel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 1567549
Nach dem Urtext
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 748913
voor: Klarinet, gitaar
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 647258
voor: Klarinet, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 665861
Band 1: Sonaten 1–4
voor: 2 dwarsfluiten, basso continuo
Pianopartituur, 2 Speelpartituren, playback-CD
Artikelnr.: 1346457
for flute and piano (organ)
voor: Dwarsfluit, piano [orgel]
Partituur, losse partij
Artikelnr.: 1668019
Stephenson Music
voor: Trompet, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1166183
über den VIII. Ton des Magnificat
voor: Orgel
Bladmuziek
Artikelnr.: 1678162
voor: Trompet, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1026782
Edition Schott
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 731443
op. 52 (2014)
Sound Research of Women Composers: Contemporary Music (C 344)
voor: Contrabas, piano
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 661992
Band 2: Sonaten 5–8
voor: 2 dwarsfluiten, piano
Pianopartituur, 2 Speelpartituren, playback-CD
Artikelnr.: 1346449
Edition Schott
voor: 2 violen
Speelpartituur
Artikelnr.: 748156
No. 10 A minor
voor: Alt-Blockflöte (Violine, Flöte) und Basso continuo; Violoncello/Viola da gamba ad libitum
Bladmuziek
Artikelnr.: 740623