Heinrich Schütz – Bladmuziek

Heinrich Schütz was een van de belangrijkste componisten van de vroege barok. Hij leefde van 1585 tot 1672 en bereikte daarmee een voor die tijd Bijbelse leeftijd. Hij schreef overwegend religieuze vocale muziek en maakte de volledige dertigjarige oorlog mee – een ervaring die van wezenlijke invloed was op zijn omvangrijke oeuvre. Enkele van zijn leerlingen werden zelf ook vooraanstaande componisten zoals Matthias Weckmann, Johann Kuhnau, Johann Schelle en Johann Vierdanck.

Een Italiaans tintje

Reeds in zijn eerste werk, de “Italienische Madrigalen op. 1”, wordt zijn kunde op het gebied van verbinding van tekst en muziek duidelijk. Hij was lange tijd werkzaam aan het rijke hof van Dresden en bracht door zijn studie bij Giovanni Gabrieli diens Italiaanse stijl met zich mee: kenmerken van deze stijl zijn onder meer terug te horen in de “Cantiones Sacrae” op. 4 en de meerkorigheid in de “Psalmen Davids” op. 2. Psalmteksten, zoals hij die ook in zijn “Becker Psalter” op 5 op muziek zette, hebben een bijzondere plek in zijn werk.

Grootse werken

Een tweede reis naar Italië inspireerde hem tot het schrijven van de “Symphoniae Sacrae” op. 6, 10 en 12, voor grote bezetting. Hij schreef nog meer grote, tot de verbeelding sprekende composities zoals zijn “Lucas-, Matthäus- en Johannespassie”, de “Musikalische Exequien” op. 7, “Die Sieben Worte Jesu Christi”, “Die Auferstehungshistorie”, de ongelooflijk mooie “Weihnachtshistorie” en de intieme “Geistliche Konzerte” op. 8 en 9. Vanuit dit perspectief is het bijzonder jammer dat van zijn wereldlijke werk en dan met name de allereerste Duitse opera “Dafne” en het ballet “Orpheus en Eurydice” niets bewaard is gebleven.

Schwanengesang

Zijn laatste werk grote werk, dat hij zelf als zijn “zwanenzang” aanduidde, bevat onder andere een toonzetting van de langste psalm uit het psalmenboek: Nr 119. Deze psalm bevat Schütz’ levensmotto “Uw wetten zijn voor mij als liederen in huis waar ik als vreemdeling woon”. (HSV: “Uw inzettingen zijn mij gezangen geweest ter plaatse mijner vreemdelingschappen.”) Tot het “Schwanengesang” behoren daarnaast ook nog een toonzetting van psalm 100 (“Jauchzet dem Herren”) en een “Magnificat” voor dubbelkoor – een waar opus ultimum.

Belangrijke werken van Heinrich Schütz:

• Italienische Madrigalen van Heinrich Schütz
• Psalmen Davids op. 2 van Heinrich Schütz
• Cantiones Sacrae op. 4 van Heinrich Schütz
• Becker-Psalter op. 5 van Heinrich Schütz
• Symphoniae Sacrae op. 6, 10, 12 van Heinrich Schütz
• Musikalische Exequien op. 7 van Heinrich Schütz
• Kleine geistliche Konzerte op. 8 & 9 van Heinrich Schütz
• Geistliche Chormusik op. 11 van Heinrich Schütz
• Passies van Heinrich Schütz
• Sieben Worte Jesu Christi van Heinrich Schütz
• Auferstehungshistorie van Heinrich Schütz
• Schwanengesang van Heinrich Schütz
• Psalm 100 van Heinrich Schütz
• Magnificat van Heinrich Schütz